Mobbing w pracy pod lupą. Ministerstwo proponuje zmiany w prawie
Mobbing to jedno z istotnych wyzwań współczesnego rynku pracy. Jego skutki dotykają nie tylko samych pracowników, ale również całe organizacje, wpływając na atmosferę w zespołach, efektywność i stabilność zatrudnienia. Coraz głośniej mówi się o konieczności wprowadzenia rozwiązań prawnych i organizacyjnych, które skuteczniej chroniłyby przed tym zjawiskiem i wspierały osoby poszkodowane.
Według raportu “Mobbing w środowisku pracy: (Antal & Dobra Fundacja) 93% respondentów doświadczyło co najmniej raz zachowań, które mogą być uznane za mobbing. Jednocześnie 1 na 10 pracowników był zmuszany do wykonywania prac naruszających jego godność osobistą.
“To zjawisko, które nie służy nikomu: ani pracodawcy, ani pracownikowi. Dlatego zwiększamy ochronę przed mobbingiem – za nami kolejny, ważny krok. Skierowałam dziś projekt ustawy do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów” – poinformowała minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk na Twitterze.
Mobbing – propozycja nowych przepisów
Zgodnie z zapowiedzią szefowej ministerstwa pracy nowe przepisy mają: uprościć definicję mobbingu i doprecyzować jego cechy, wprowadzić zachęty dla pracodawców do bardziej intensywnego zapobiegania zachowaniom niepożądanym w pracy oraz zwiększyć zadośćuczynienia dla pracowników doświadczających mobbingu.
Projekt nowelizacji Kodeksu pracy definiuje mobbing jako “uporczywe nękanie pracownika”. Uporczywość ma oznaczać, że jest to działanie powtarzalne, nawracające lub stałe. Może mieć zarówno charakter fizyczny, jak i werbalny i pozawerbalny. Z kolei zachowania incydentalne nie będą uznane za mobbing, nawet jeśli będą naruszały dobra osobiste pracownika.
Nowelizacja ustanawia zwolnienie pracodawcy z odpowiedzialności cywilnoprawnej względem pracownika za wystąpienie mobbingu, kiedy mobbing ten nie pochodził od przełożonego pracownika, a pracodawca wdrożył skuteczne działania w obszarze prewencji antymobbingowej.
W projekcie wskazano także przejawy mobbingu. Są nimi: upokarzanie lub uwłaczanie, zastraszanie, zaniżanie oceny przydatności zawodowej pracownika, nieuzasadniona krytyka, poniżanie lub ośmieszanie pracownika, utrudnianie funkcjonowania w środowisku pracy w zakresie możliwości osiągania efektów pracy, wykonywania zadań służbowych, wykorzystania posiadanych kompetencji, komunikacji ze współpracownikami, dostępu do koniecznych informacji oraz izolowanie pracownika lub eliminowanie z zespołu.
Jeśli pracownik doświadczy mobbingu w pracy, uzyska prawo do ubiegania się o zadośćuczynienie u pracodawcy w wysokości nie niższej niż dwunastokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę lub odszkodowanie. Z kolei pracodawca po wypłacie będzie mógł żądać wyrównania u osoby, która przejawiała szkodliwe zachowania.
Nowe przepisy zmobilizują firmy do przeciwdziałania mobbingowi?
Do projektu nowelizacji kodeksu pracy odniosła się m.in. ekspertka Dobrej Fundacji.
“Nowe przepisy, nakładając na pracodawców większą niż dotychczas odpowiedzialność za podejmowanie realnych działań mających na celu nie tylko, jak dotychczas ogólnie pojętą prewencję, ale też podejmowanie działań naprawczych i wsparcie osób poszkodowanych, dadzą pracodawcom szanse na tworzenie wewnętrznych rozwiązań i komórek odpowiedzialnych za prewencję i interwencję w sytuacjach sporów interpersonalnych i pojawiania się pierwszych oznak działań uderzających w godność pracownika” – ocenia dr hab. Małgorzata Gamian-Wilk.
Szerokie skutki mobbingu
Autorzy raportu “Mobbing w środowisku pracy” podkreślają, że skutki mobbingu znacznie wykraczają poza pogorszenie się relacji ze współpracownikami. Z ich badania wynika, że aż 90% osób doświadczających mobbingu zgłaszało pogorszenie zdrowia psychicznego. Jednocześnie 75% zauważyło pogorszenie zdrowia fizycznego. 42% skorzystało z kolei z możliwości wzięcia zwolnienia lekarskiego.
Mobbing w środowisku pracy niesie też za sobą poważne konsekwencje dla firm. Wspomniany wcześniej raport wskazuje, że osoby, które zetknęły się z tym zjawiskiem, wykazują m.in. obniżoną wydajność pracy (70%) oraz zwiększoną absencję (43%). Trudne doświadczenia w miejscu pracy prowadzą także do zmiany pracy czy też poszukiwania nowej u prawie połowy badanych (45%). W związku z tym mobbing ma znaczący wpływ na rotację w firmie. Jednocześnie zdecydowana większość badanych pracowników (71%) oczekuje wprowadzenia formalnego systemu zgłaszania skarg.
Projekt nowych przepisów może stać się ważnym narzędziem w walce z mobbingiem, ale jego skuteczność będzie zależeć przede wszystkim od praktyki w firmach – od tego, czy organizacje faktycznie wdrożą realne procedury i systemy wsparcia. Dla pracowników to szansa na lepszą ochronę, a dla pracodawców – na ograniczenie kosztów wynikających z rotacji, absencji i spadku efektywności. Jedno jest pewne: problemu mobbingu w polskim środowisku pracy nie można dłużej ignorować.
